Hatimli, Enderun ve Cumhur müezzinli Teravih Namazı Camileri Belli Oldu

ʹʹTeravih-i Enderun ve Cumhur Müezzinliğiʹʹ geleneği, 80 sene öncesinin Ramazanlarında Anadolunun yaklaşık bütün camilerinde uygulanıyordu. Bu usulde kılınan teravihlerin en önemli farkı, 20 rekâtlık teravih namazının her dört rekâtının, Türk musikisinin beş ayrı makamında kılınması ve bu makamlarda bestelenmiş ilahilerle süslenmesiydi.

ʹʹTeravih-i Enderun ve Cumhur Müezzinliğiʹʹ programının başlamasından önce, AA muhabirinin görüştüğü şair- yazar Memduh Cumhur,  uzun yıllar Türk Musikisi ile ilgilendiğini ve bu namaz geleneğini Nurettin Cerrahi Asitanesiʹnde musikiye aşina büyüklerinden görerek öğrendiğini söyledi.

Cumhur, tarihten gelen kayıtlarda bu namaz geleneğinin resmi bir ismi olmadığını ama kimilerinin bu namaza ʹʹEnderun Teravihiʹʹ dediğini belirterek, ʹʹTeravih namazı 20 rekât olduğu için halkın sıkılmaması düşünülerek ona bir musiki zenginliği katılmak istenmiş. Osmanlıʹdan gelen ve 80 yıl öncesine kadar İstanbulʹda birçok camide uygulanan bu namaz geleneğinde, her dört rekâtta imam ve müezzin, Türk Musikisi makamlarını kullanarak duaları okur ve ilahiler seslendirirdiʹʹ dedi.

Bu gelenekte, 80 sene öncesinde, cemaatte musikiye aşina olan insanların birçoğunun okunan makamdan çekilen tekbire kadar her şeyi bilerek kendini cemaate vakfettiğini belirten Cumhur, şöyle devam etti:

ʹʹEnderun Usulü Teravih Namazı kılınırken, mesela, rast makamından hicaz makamına geçerken, baş müezzin makamlar arasındaki geçişi salâvat çekerek yapardı. Hicaz makamına geçerken karar perdesinde bırakır ve genellikle o perdeye istinaden hicaz makamında 4 rekâtta sureler okurdu. Daha sonra müezzin, karar kıldığı perdeden Hicaz makamından daha sonraki makama geçerken de yine salâvat çekerken, makamdan makama geçiş hünerini sergilerdi. Daha sonra imam, hazır olan perdeden yeni makamdan tekbir çeker ve yeni 4 rekât namaz başlardı. Rekâtlar arasında geçiş yaparken imam, bütün cemaatin katılabileceği şekilde ilahiler okurdu.ʹʹ Makamların kullanılış şeklinin yıllar içerisinde klişeleştiğini ifade eden Cumhur, namaz kılınırken en çok ʹʹHicazʹʹ, ʹʹSegâhʹʹ, ʹʹİsfahanʹʹ, ʹʹUşşakʹʹ ve ʹʹAcemaşiranʹʹ makamlarının kullanıldığını söyledi.

Cumhur, Teravih Namazı bittikten sonra kılınan 3 rekât Vitir Namazıʹnın da genellikle ʹʹSegâhʹʹ makamında kılındığını kaydetti.

"Gelecek nesillere aktarılması gereken bir gelenek"

Bugün bu namaz şeklini birçok kişinin bilmediğini vurgulayan Cumhur, bir festivalin içinde bu çeşit bir namazın kılınmasının çok önemli ve takdire şayan olduğunu dile getirdi.

Bu geleneğin gelecek nesillere aktarılması gerektiğini ifade eden Cumhur, ʹʹTeravih-i Enderun ve Cumhur Müezzinliğiʹʹnin Teravih Namazıʹnın bir nevi şölen haline gelmesini sağlayan hoş bir uygulama olduğunu belirterek, ʹʹBir ağızdan 500 kişinin camide aynı perdede ilahi okuduğunu düşündüğümüz zaman musiki anlamında çok güzel bir ahenk ve huşu oluşuyorʹʹ diye konuştu.

Bu tür bir namazı kıldırabilecek musiki eğitimi almış yeni imamlar ve müezzinler olduğunu anlatan Cumhur, ʹʹBana bunları anlatanlar rahmetli sahhaf Muzaffer Özak. Bir de Selahattin Bey adında bir zat vardı. Tekkeler açıkken 16 yaşındaymış. İyi bir bestekârdı. Ben bu işin püf noktalarını ondan öğrendim. Eski usul Teravih namazının kıldırılmasında önemli bir köşe taşı diyebileceğim, Süleymaniyeʹnin baş Müezzini Şevket Efendiʹden, Selahattin ağabeyimiz eser neşretmiş. Bahsettiğim 5 makamda ilahiler bestelemiş. Bunlar, halkın sevebileceği ilahiler olmuş ve bu günlere gelmişʹʹ şeklinde konuştu.